} $(window).on("scroll touchmove", function() { $("#cc-cookies").css({"position": "relative"}, $(document).scrollTop() > 32); }); Provincia di Oristano | Carrasegare: tempus de màscheras e ballos
Logo della Provincia di Oristano

Provincia di Oristano - sito web ufficiale

Carrasegare: tempus de màscheras e ballos

23/02/2022  - 

Mancari siamus in tempus de epidemia, unu tempus malu e longu cun unu virus chi nos at mudadu sa vida, ammentamus ite fiat carrasegare fintzas a duos annos a como, cun s’isperu chi torrent luego dies serenas e de ispàssiu mannu.

Su faeddu Carrasegare  benit, comente in su faeddu italianu Carnevale, dae su latinu carnem levare = petza de leare, de chirrare dae s’ite papare. Duncas ‘segare’ cun su significadu non de ‘fàghere a cantos’ ma de non nde papare ca acabbadu carrasegare incomintzat sa carèsima e una borta fintzas a Pasca Manna non si podiat papare petza. Fintzas sas padeddas pro coghinare in carèsima si puliant bene bene pro chi no esserent tentu cale si siat cantigheddu o rastra de ògiu seu o grassu. Ma fintzas a su Mèrcuris de chinisu su geunu non bi fiat: petza, sartitza, lardu, fava cun concale, gheladina, durches, comente tzìpulas, rubiolos, meravìllias, culurgiones frissos e binu, binu meda.

Si podet nàrrere ca in totue carrasegare est tempus de ballos: ballos antigos e ballos modernos; ballos in sas pratzas, peri sas pratzas e in sos locales pùblicos e privados.

In sas biddas de su Guìltzier, regione istòrica de sa Provìntzia de Aristanis, si sighit ancora a dies de oe sa traditzione de su carruzu o sos carruzos: sas domìnigas e sas ùrtimas dies de carrasegare, peri sas pratzas, si ballant sos ballos traditzionales. Su faeddu ‘carruzu’ benit dae su faeddu genovesu ‘carrugiu’ chi cheret nàrrere  ‘carrera istrinta, guturinu’; e, difatis, su carruzu cun sos chi ddue partètzipant passat in sos guturinos betzos de sas biddas. Gente meda in custa ocasione di ponet su costùmene sardu o sas màscheras traditzionales de custas biddas: màscheras a lentzolu (mascros e fèminas) e burrones (mascros ebbia). Sas màscheras a lentzolu, ddu narat fintzas su nùmene, sunt cuadas in suta de lentzolos postos comente una tùnica dae sa conca a sos pees; pro non si fàghere a connòschere ponent su cuguddu e sos guantes. Sos burrones, inbetzes, portant cambales e cosìngios, pantalones a s’isporta, gipones e gabanellas e sunt tzitzieddados: si tinghent sa cara cun su tzintzieddu.

In Sèneghe ballant in una pratza chi ddi narant ‘de sos ballos’; ogni domìniga, dae sa die de sa festa de Santu Sebastianu, su patronu de sa bidda, su 20 de ghennàrgiu. Su Martis de carrasegare o Martis de coa (s’ùrtima die de carrasegare) est sa die de sas andantzas; giai dae su mangianu sos balladores, bestidos cun su costùmene traditzionale de sa bidda, ballant in pratza cun una coreografia ‘a istella’ e sighint totu sa die fintzas a note. Ballant su ballu de càntidu, cantadu dae sos cuntratos, e sos ballos sonados cun su sonu; a s’incomintzu sos passos sunt lentos e elegantes – sa filera de sas fèminas a palas de cussa de sos òmines, in un’òrdine pretzisu – e sighende su ballu est prus alligru.

In Aidumajore ballant sa cointrotza, chi a primu si ballaiat ebbia in carrasegare: una filera longa de balladores si movent a inghìrios chi s’imbòligant e isbòligant sighende sa mùsica sonada dae su sonu, su triàngulu e su tumbarinu traditzionale de custa bidda.

Ùnicu in Sardigna est su carrasegare de Bosa, in ue dae sa Giòbia lardajolu a su Martis de carrasegare, peri sas carreras e sas domos, òmines e fèminas – totu paris – chircant e pranghent a Giolzi, cantat e s’ispàssiant, bufat e papat. Giolzi est su Carrasegare etotu. Su Martis a mangianu sos chi partètzipant sunt bestidos de nieddu, a corrutu, e atitant a Giolzi, a su sero sunt bestidos de biancu, cun una pischegione cun una candela a intro chi faghet lughe pro chircare Giolzi, su Carrasegare chi si nch’est andende. Su Carrasegare de Bosa est, a manera crara, un’allegoria sessuale.

In àteras biddas bi sunt màscheras zoomorfas antigas: sos Cotzulados in Cùglieri, su Corongiàiu in Làconi, sos Corriolos in Neoneli, sos Corrajos in Paulle, sos Mamutzones e s’Urtzu in Samugheo, sos Urtzos e Bardianos in Ula. Sunt totu màscheras antigas de animales e de animales chi rapresentas deos paganos; fatos pàschere, iscutos, ochidos dae sos domadores o dae sos bardianos. Sunt bestidas cun peddes (de berbeghe, sirbone e fintzas  de matzone) e corros de animales e tenent apicadas sonàgias e ossos chi cando brincant e si movent sonant.

In Neoneli bi sunt fintzas sas Màscheras de Cuaddu, coloradas e alligras; sunt  màscheras lìmpias, chi cheret nàrrere ca non tenent sa cara ammuntadas dae unu cuguddu o una carota e duncas si connoschet sa persone.
(MM)