In Bonàrcadu, su 18 e su 19 de cabudanni a s’acabbu de sa novena, s’afestat Nostra Sennora de Bonacatu. Est una de sas festas religiosas prus mannas de sa provìntzia de Aristanis, acudint devotos meda dae biddas meda. Su 18 de cabudanni, a su sero, a pustis de sa Missa manna cun s’istàtua de sa Nostra Sennora si faghet una protzessione manna.
Pro sa festa tzivile cuncordant ispetàculos de mùsica traditzionale e moderna, cantos, ballos e àteru; sos chi arribant a sa bidda pro sas funtziones religiosas e pro sos ispetàculos còmporant petza e pische chi arrustint in sas pratzas postas a disponimentu dae su Comune.
S’una acanta de s’àtera bi sunt duas crèsias dedicadas a Nostra Sennora: una cresiedda pitica pitica paleocristiana, fortzis est sa crèsia mariana prus antiga de Sardigna (VI-VII séc.), chi est istada fraigada in pitzu de unu fràigu termale de època romana e una crèsia manna romànica fraigada in època giudicale, cando bi fiant sos camaldolesos, cunsacrada in su 1147, e ismanniada in sos sèculos a pustis. Ischimus dae su chi est iscritu in su Condaghe de Santa Maria de Bonàrcadu, ca prus o mancu in su 1110 Costantine I de Lacon-Gunale, Giùighe de Arborea chi at fatu fraigare sa crèsia manna, aiat fatu fraigare unu monasteru camaldolesu pro sos religiosos chi si depiant curare de sa crèsia. Custu monasteru teniat crèsias, terras, tzeracos e bestiàmene meda e fiat ligadu a s’abatzia pisana de Santu Zeno.
Dae su 2011 sa Crèsia de Santa Maria de Bonàrcadu tenet su tìtulu de Basìlica minore.
In su Medioevu, in custa crèsia si riuniant sos giùighes pro detzisiones de importu e atos solennes.
Comente pro unu muntone de àteras crèsias, fintzas pro custa si contat sa paristòria de unu cassadore chi dd’at agatada e si contat ca su nùmene chèrgiat nàrrere ‘bonu agatu’; ma bonacatu diat pòdere bènnere dae su tìtulu bizantinu Panàkhrantos, chi cheret nàrrere ‘purìssima, immaculada’.
Un’àtera paristòria contat comente est chi in sa fatzada de sa cresiedda bi sunt atacados pratos de tzeràmica colorada: una borta fiant tzelebrende sa Missa e no s’atzapaiat su pratu pro sas oferta; a s’ora a unu chi ddos bendiat in cue acanta nd’aiant pedidu unu a imprèstidu ma su chi ddos bendiat at naradu ca no; a s’ora si nd’est pesadu unu bentu malu e nche ddi at pesadu a bolare sos pratos chi depiat bèndere e si ddos at iscutos e atacados a su muru de sa crèsia.
In sa cresiedda b’est una tzeràmica bella e pretziosa chi rapresentat Nostra Sennora cun su Pitzinneddu, òpera de unu dischente de Donatello e batida dae sos camaldolesos dae Pisa, chi est cunsiderada miraculosa.
(MM)
