Bugerru est nàscia de pagu, candu a metadi de s’Otuxentus me in is terras cuncèdias a sa cumpangia de conti Beltrame, intra de Igresias e Frùmini Majori, ndi iant segau totu is padentis po ddus abruxai e fai a carboni. Carbonàrgius e buscajolus ndi iant pesau is primu domus.
De insaras dda ant fata terra po circadoris de mineralis chi, movendi de su 1856 iant inghitzau a scorrovonai sa terra, impreendi manobra sarda pagu pagada.
Insaras dda tzerriànt “petite Paris” casi ca is meris francesus de is minas ndi iant pesau un’ambienti culturali reservau sceti a cussus lassendi a una parti sa classi operàia sarda in poberesa.
De una relata de su 1871 de Quintino Sella, deputau piemontesu e ingennieri mineràriu, ndi bessit a pillu ca sa manobra sarda fiat pagada prus pagu de sa manobra continentali e ca biviat in cunditzionis lègias in poberesa e isfrutamentu.
Po custa arraxoni e po mori de is cunditzionis de traballu anca in medas s’ingolliant e morriant, is operàius sardus iant inghitzau a si chesciai, peus ancora candu sa sotziedadi francesa iat decidiu de amenguai su pausu de intra de dii de duas a un’ora, pesendi-ndi unu sciòperu.
Su 4 de cabudanni de su 1904, candu una delegatzioni sindacali fiat pighendi parti a una tratativa cun sa sotziedadi francesa in sa sea de sa diretzioni generali de sa mina, una cedda de operàius si fiant atobiaus apari innia po donai manu a sa delegatzioni. Ma is titularis de sa sotziedadi iant pensau beni de tzerriai s’esèrcitu e a ordinai a cussus operàius etotu de allichidiri sa butega de is maistus de linna, po podi fai corcai is sordaus. Parti manna si fiat refudada e iat inghitzau a tirai pedra a una pariga chi iat postu in menti a s’òrdini. Bidendi custu cèrtidu s’esèrcitu iat inghitzau a sparai a ferru a fenugu, bocendi genti e ingollendi-ndi àtera.
A lera, in un’inchesta fata apustis fiat bessiu a pillu ca is fusillis iant sparau a solus e ca is autoridadis non sciiant ca is sordaus portant sa garrighera prena de cartùcias!
Fiant mortus Srabadori Montixi, Felici Littera e Giustinu Pittau.
Custu fatu iat ocasionau àteras rebèllias in totu Itàlia, de Milanu a Castelluzzo in Provìntzia de Tràpani. Su 15 de cabudanni de su 1904 a Sestri Ponente si fiant furriaus scidendi de su bocidòrgiu de Buggerru, fadendi nasci su primu sciòperu generali anca iant pigau parti is traballadoris italianus de totu is categorias.
