De àrdias, cursas rituales a caddu in onore de sos Santos (sa Ìtria, Santu Sidore, Santu Jorgi, Santu Sebistianu, Santos Perdu e àteros) si nde curriant e si nde current in unas cantas biddas: Ogni annu, su 6 e su 7 de trìulas in Sèdilo, Putumajore e Samugheo si curret s’àrdia dedicada a santu Antine.
Su faeddu ‘àrdia’ benit dae su verbu bardiare chi cheret nàrrere ‘amparare, defensare, fàghere sa guàrdia’.
Sa de Sèdilo est sa prus connota: su 6 de trìulas si curret a sero, sa die in fatu, su 7 de trìulas, a su mangianu. Unos chentu cadderis, totus sedilesos, nche calant a totu fua dae su ''Su Frontigheddu'' a sa crèsia de Santu Antinu. A sa Prima pandela ddi faghent su fiancu sa Segunda pandela e sa Tertza, àteros duos cadderis seberados dae issu; sas iscortas, sunt sos cadderis chi rapresentant s'esèrtzitu cristianu de su Santu chi, fintzas a corpos de fustes, depent defensare sas pandelas e de pretzisu sa prima pandela, chi non ddas colent sos cadderis chi rapresentant s'esèrtzitu paganu de Massèntziu. Duncas, sa prima pandela, seberada dae su pàrrocu de Sèdilo, ghiat sa cursa e tenet sa pandela de su Santu chi, cando si faghent sos giros rituales a inghìriu de sa crèsia e de sa muredda, sos devotos tocant pro devotzione, pro torrare gràtzias o pedire una gràtzia a su Santu imperadore.
Custa àrdia ammentat sa batalla de Ponte Mìlvio de su 28 de santugaine 312, cando Massèntziu si fiat proclamadu issu etotu augustu de s'Itàlia e de s'Àfrica. Costantine (Antinu) segundu sa traditzione cristiana, mancari esseret tentu prus pagos sordados, a pustis de àere bidu in chelu unu rughe de lughe cun s’iscrita ‘In hoc signo vinces / In custu sinnu as a bìnchere’, aiat bìnchidu a Massèntziu.
Su sero de su 6 de trìulas, sos cadderis tzucant dae sa bidda de Sèdilo a pustis chi su prèide at cunsignadu sas pandelas beneitas, totu paris cun su Sìndigu, su pàrrocu e duos carabineris, totus a caddu, calant a passu de òmine, in corteo, a Santu Antine, logu de bellesa manna fintzas pro sa vista de su lagu Omodeo.
Sos cadderis si firmant in Su Frontigheddu; sas autoridades intrant in sa corte de sa crèsia in ue gente meda est ispetende giai dae oras: chie preghende a intro o in foras de su santuàriu, chie in sas barracas chistionende e bufende cun sos amigos, chie abbaidende e comporende in sas bancarella (turrone, sonàgias, canisteddas e cherrigos, tianos e brocas, …). Totu in unu incomintzat s’Àrdia: sa Prima pandela tzucat currende, ddu sighint sa Segunda e sa Tertza e in fatu sos àteros cadderis cun sas iscortas chi depent firmare sos chi chircant de colare sas pandelas. Proine, sudore, emotzione e devotzione: sos cadderis calant dae su Frontigheddu, passant in s’arcu mannu e pigant a sa crèsia. A un’ala e a s’àtera: sa gente. Semper ghiados dae sa Prima pandela, sos cadderis - a passu - inghìriant sa crèsia prus de una borta, sos devotos prus acanta tocant sas pandelas pro pedire una gràtzia o s’amparu de su Santu o pro torrare gràtzias. Torra, totu in unu, sa Prima pandela tzucat currende a sa muredda in ue sighint sos giros rituales. S’Àrdia acabbat cando sos cadderis torrant currende a palas de sa crèsia.
Su mangianu in fatu (su 7 de trìulas), chitzo, si repitet totu comente su sero in antis.
Sa de duas domìnigas a pustis si curret s'Àrdia a pee, su rituale e su giassu in ue curret sunt sos matessi, mancant sos caddos e partètzipant prus fèminas e pitzocheddos.
Sa devotzione manifestada pro su Santu imperadore in su santuàriu sedilesu est manna: in sas dies de s’àrdia si tzèlebrant missas meda, in su mese de austu si faghet sa novena; sa crèsia est prena de ex-votos chi torrant gràtzias pro miràculos e favores santos retzidos; ancora a dies de oe arribant pellegrinos a pee dae biddas diferentes de sa Sardigna (unu pellegrinàgiu istòricu est cussu de sos costerinos) e devotos chi, paris o a sa sola, pregant faghende inghìrios de sa crèsia o allumant candelas invochende s’agiudu de Deus e de su Santu.
Siade nostru avocadu
Costantinu Imperadore
(MM)
