Candu is Ingresus in su 1941 iant scìpiu ca Benitu Mussolini depiat atobiai a su spanniolu Franciscu Franco, timendi un’acòrdiu forti intra de Spànnia, Itàlia e Germània chi podiat fai mudai is echilìbius de su Mediterràneu, iant decidiu de ammanniai sa pressioni asuba de s’Itàlia trassendi unu bombardamentu de Genova (operatzioni “Grog”) e trassendi de ndi sciusciai sa diga de Santa Crara in su frùmini Tirsu (nòmini in còdixi operatzioni “Picket”).
Sa diga de Santa Crara dda iant pesada in su Tirsu me in is primus annus de su sèculu XX a òpera de s’ingennieri Angelo Omodeo po contu de sa Sotziedadi Elètrica Sarda, in su sartu de Ula e dda iant acabbada in su 1924 cun su traballu de 16 milla operàius e 400 presoneris de gherra austriàcus.
Insaras su lagu artificiali capiat 403 millionis de metrus cubus de àcua e fiat su prus mannu de s’Europa, capassu de produxi 50 millionis de chilovatora, tantu chi Mussolini naràt ca fiat unu traballu perfetu de fai galla a totu sa natzioni.
A ndi sciusciai sa diga boliat nai a inferri meda a s’economia sarda, a su bantu natzionali e a su traballu de is minas de su Sulcis anca ndi bogànt prummu, zincu e àteru chi serbiant a sa produtzioni de armas.
Fiat su 2 de freàrgiu de su 1941, unu domigu, candu s’ammiràlliu James Fownes Somerville a cummandu de una trumma navali fiat lòmpiu a Capu Mannu, a pagu tretu de sa costa.
A mangianu a chitzi (h 5:55) de su ponti de sa portaèreus fiant decollaus otu “Fairey Swordfish” aerosilurantis chi arribaus a intru de terra iant agatau tempus malu.
Sa strossa de àcua e landireddu non faiat a biri nudda cunsiderendi finas ca non iat obrèsciu ancora, ma nci dda iant fata a arribai a su pròpiu acanta de sa diga.
Is Ingresus perou no iant fatu is contus cun is òminis de su DICAT (Difesa ContrAèrea Territoriali) ca in terra sarda ndi iant pesau una turri de càstiu e baterias contraèreas chi apubànt is aerosilurantis e sparànt.
Po mori de su scuriu e de su tempus malu tres aèreus no intzertant sa diga, unu scànciat unu siluru ma ferrit una costera de su lagu, un’àteru parrit arrui a pesu mortu, invècias si ndi torrat a pesai giai a pillu de s’àcua scancendi-ndi unu siluru a pagu tretu de sa diga chi s’atufat in s’àcua e ndi torrat a bessiri sena de funtzionai incapat po unu gastu mecànicu.
Sa contraèrea arrennescit a scutulai a terra un’aerosiluranti, is àterus invècias torrant a coa in sa portaèreus.
S’atacu a sa diga prus manna de s’Europa est faddiu.
Est crosidosu comenti sa nova dda scriint a manera diferenti:
su bulletinu de gherra, de insaras, de su Rennu de Itàlia arremonat s’acuntèssiu narendi ca aèreus nimigus iant bolau asuba de Sardigna scàncendi bombas e duus silurus ma sena de fai dannu a sa diga, sa propaganda de su primu ministru Wiston Churcill invècias bantàt s’atacu ingresu aderetura publichendi imàginis de sa diga bombardada.
In su 1943, in beranu, aèreus americanus iant scanciau bombas asuba de sa diga, ma non dda iant ferta, picighendi unu trasformadori elètricu e sa bia asuba de sa diga.
Innoi puru sa nova iat pigau versioni noba in terra stràngia narendi ca is impiantus elètricus iant tentu dannu mannu de non fai a aconciai prus!
In beridadi su dannu non fiat mannu e ddu iant aconciau e sa diga, comenti si biit, est sighida a abarrai stantàrgia finas a is tempus nostus.
In totu custu tenit s’importu suu s’òpera de defensa de is atacus nimigus po amparai sa diga de Santa Crara in cantu sa scisciadura sua iat a ai fatu dannu mannu a is terras de su Campidanu e a totus amanchendi sa currenti elètrica.
Acanta de sa diga de Santa Crara iant assentau finas aparìcius po fai fumu po annebidai su logu e po dda cuai incapitendi atacu.
Su cummandu de su DICAT biviat in otu fraigus intra de casermas e servìtzius, ddui fiat una gisterra po s’àcua e sa turri de càstiu.
Sa turri fiat a matonis e s’artziàt a parti de susu a scala de linna fata a caragollu.
Is fraigus mancai mesu sciusciaus si biint oindii puru, in unu muru de sa caserma s’apubat ancora sa scrita “comando dicat Tirso”, est abarrada bella invècias sa turri.
S’ENEL gestori de sa diga de Santa Crara (oi ammantada de s’àcua po mori de sa diga noba de Eleonora d’Arborea) in antis de s’ammantai de àcua si fiat incurada de dda sbuidai de is machinàrius bècius e de allogai sa coa de cuddu siluru chi no iat funtzionau, oi de propiedadi de su Comunu de Ula.
