Ogni annu, su 26 de santandria, su COI (Consìgiu Internatzionale Olias) tzèlebrat sa Die mundiale de sas matas de olia proclamada in su 2019 dae s’UNESCO, chi est s’organizatzione de sas Natziones Unidas pro s’educatzione, s’iscièntzia e sa cultura. Su Coi ponet paris su 94% de sos paisos chi produint ògiu ghermanu e olia de papare.
Sa proposta de custa ricurrèntzia, chi tenet sa punna de amparare s’ògiu e de promòvere sos sìmbulos chi rapresentat: paghe, sabidoria e armonia, dd’ant fata su Lìbanu e sa Tunisia. S’amparu de su patrimòniu culturale, naturale e antròpicu est parte de sos impignos de s’UNESCO.
Sa mata de s’olia, tìpica de sa vegetatzione mediterrànea tenet significados diferentes e de importu mannu pro sa cultura, s’istòria, s’economia, su territòriu.
S’ògiu ghermanu e s’olia sunt alimentos saludares de s’alimentatzione traditzione, non sunt bonos ebbia a ddos papare ma amparant dae unas cantas maladias. S’ògiu ghermanu tenet virtudes terapèuticas e alimentares.
Sas matas de olia sunt de importu in su cambiamentu de su clima ca in su tziclu de coltivatzione nche leant dae s’àera una cantidade prus manna de CO2 de cussa chi si produit pro fàghere s’ògiu. Sa coltivatzione de sas matas de olia agiudat s’isvilupu econòmicu e sotziale de sos pòpulos, amparat dae sa desertificatzione, dae s'erosione e dae su riscaldamentu globale
Duncas, custas matas, s’ògiu e s’olia amparant sa salude nostra, su clima e su pianeta nostru.
In sa provìntzia de Aristanis, comente in totu sa Sardigna, matas de olia e olivàrios si nde agatant in totue; in Monteferru , però, sa produtzione de olia, su prus de calidade bosana, e de ògiu est manna meda, connota e famada pro cantidade e calidade.
In sas biddas de Cùglieri e Sèneghe, chi sunt in s’Assòtziu natzionale de sas tzitades de s’ogiu, sa traditzione de s’ògiu ghermanu, chi bortas meda passat dae babbu a fìgiu, est de importu fintzas pro s’economia.
A Sèneghe, àtera bidda de su Monteferru, in su 1994 ant dadu s‘Ercole olivario, su prèmiu natzionale prus mannu de custu setore. Ogni annu in Sèneghe organizant su Prèmiu Montiferru e Prentzas Apertas, chi est s’ocasione pro visitare sos mòlinos antigos e connòschere sas produtziones alimentares de sa bidda. Su Prèmiu Montiferru tenet s’iscopu de dare valore a sas capatzidades de produtzione de sas aziendas; de connòschere sa calidade de s’ògiu cun sa punna de dda megiorare semper prus; de connòschere mègius sas produtziones pro megiorare fintzas su cummèrtziu.
(MM)
