} $(window).on("scroll touchmove", function() { $("#cc-cookies").css({"position": "relative"}, $(document).scrollTop() > 32); }); Provincia di Oristano | Sos congiolàrgios de Aristanis - I figoli di Oristano
Logo della Provincia di Oristano

Provincia di Oristano - sito web ufficiale

Sos congiolàrgios de Aristanis - I figoli di Oristano

14/01/2022  - 

Aristanis tenet fama de èssere “tzitade de sa tzeràmica”, ca s’arte figulina aristanesa fiat famada dae su tempus antigu.

Giai in su 1533 in su Condaxi Cabrevadu (regorta de documentos de su cunventu de Santu Martine de Aristanis) si bi mentovat a unu “congiolargiu” (‘vasaio, figulo’) chi si naraiat “Pillonj Canj”.

In su libru de sos contos de sas mòngias clarissas si bi mentovant bortas meda sos “coniolargios”; in manera particulare si bi faeddat de unu “Antiogo Siddi, coniolargio” chi est in domo de allogu in su “burgu de is coniolargios”. Sa Chorographia Sardiniae de Giuanne Franciscu Fara (1580) ispiegat chi custu burgu fiat a foras de sos muros de sa tzitade, a curtzu a sos furros in ue si coghiant sos istèrgios de terra. Oe in cussos tretos b’at una carrera chi ammentat a sos congiolàrgios: via Figoli, a curtzu a sa crèsia de santu Sebastianu.

Su Grèmiu (‘corporazione’) de sos congiolàrgios (o Maestrança de los alfareros / mestres de stretgio in castillianu) est nàschidu in su 1692, annu de redatzione de s’istatutu chi regulaiat sa vida amministrativa, professionale e ispirituale de sos sòtzios. Custu primu istatutu est iscritu in castillianu e est intituladu Libro de los Capitulos que ha de observar la Maestrança de los Alfareros de este Ciudad de Oristan. Hecho el año 1692. In copertina b’est rapresentada Nostra Signora de sa Misericòrdia, protetora de los alfareros.

Su grèmiu de sos congiolàrgios teniat gonfalones suos chi giughiat cando andaiat a sas funtziones. Finas a su 1864 partetzipaiat a festas e ispetàculos pro eventos particulares, poi su decretu règiu n° 1797 at abolidu sos grèmios e a sos dirigentes los ant custrintos a cunsignare paperis e dinari a sos munitzìpios de apartenèntzia. Sos sòtzios tando, mantenende s’istrutura antiga, ant formadu sa Sotziedade de sa SS. Trinidade chi teniat comente fine de amparare s’arte figulina. In su 1953 sa Sotziedade s’est trasformada in Cooperativa de sa Trinidade chi est durada deghe annos ebbia e s’ùrtimu presidente connotu est istadu Giovanni Sanna.

Pro bèndere sos istèrgios de terra, sos congiolàrgios deviant sighire tarifàrios istabilidos dae s’Amministratzione de Aristanis. Pro tempus meda b’at istadu cuntierra intre grèmiu e amministradores ca sos artesanos riteniant chi su prètziu esseret tropu bassu pro cumpensare sas ispesas pro carrare sa terra lugiana e pro comporare galantza (minerale chi serbiat a fàghere s’ismaltu pro lughidare sos istèrgios) e linna pro sos furros.

Sa manera de traballare in sos sèculos non fiat cambiada ca su grèmiu imponiat règulas craras a sos sòtzios: finas sa fatura e sa mesura de sos istèrgios fiant semper sas matessis, a su puntu chi Alberto Della Marmora e Vittorio Angius, faeddende de s’arte figulina aristanesa, aiant reconnotu sa tècnica bona ma naraiant chi b’aiat paga variedade in sos istèrgios ca sos artesanos sighiant sos inditos dados dae sos istatutos antigos e non b’aiat possibilidade de isperimentare formas noas.

Finas a sos annos Sessanta sos congiolàrgios de Aristanis bendiant sos istèrgios issoro a totu sa Sardigna, a Continente e finas a èsteru. A pustis essida sa plàstica, butegas meda ant serradu e chie est abarradu at modificadu sa produtzione preferende formas prus artìsticas e, gràtzias a sa perìtzia de sos mastros congiolàrgios e a s’impignu de s’Istitutu de arte “Carlo Contini”, sa traditzione figulina antiga s’est aunida a s’innovatzione e in su 2003 su Comune de Aristanis est intradu in s’Assòtziu italianu Tzitade de sa tzeràmica chi aunit sos comunes chi tenent traditzione figulina antiga e importante.

In su 2018 est istadu inauguradu su Tzentru de Documentatzione de sa tzeràmica de Aristanis, nàschidu pro voluntade de s’Assessoradu comunale de s’Artigianadu e de sas Atividades produtivas, chi est ospitadu in s’ispidale de Santu Antoni.

(GF.P.)