Su lagu Omodeo est in sa parte de mesu de sa Sardigna, in ue sunt a làcana su Barigadu e su Guìltzier, in sa provìntzia deAristanis. Est su lagu prus mannu de s'ìsula e pro tempus meda est istadu su prus mannu de s'Europa. Est unu lagu artifitziale e leat su nùmene dae Angelo Omodeo, s’ingegneri chi at fatu su progetu de sa prima diga, sa diga de Santa Chiara, chi fiat acanta de Ula e chi como resurtat in parte ammuntada dae s’abba de s’invasu nou a pustis chi ant fatu sa diga Eleonora de Arborea, posta in territòriu de su comune de Busache.Sos traballos de diga de Santa Chiara sunt incomintzados in su 1918 e sunt acabbados in su 1924; cussos de sa diga Eleonora de Arborea, arta 100 metros e longa 582 metros, ddos ant fatos dae su 1982 a su 1997.
Sa diga istòrica de Santa Chiara, sa diga betza, est istada inaugurada su 28 de abrile 1924 dae su re Vitòriu Emanuele III; in su 1941 – in sos annos de sa gherra - est istada atacada dae siluros e est istada una fortuna manna chi non nche depant betada ca si no aiat mortu gente meda e non si fiant agatadas prus sas biddas de su Campidanu de Aristanis postas acanta de su Tirsu.
Acapiada a s’istòria de custu lagu b’est cussa trista e in parte ispantosa de sa biddighedda de Tzuri, chi est istada sacrificada e torrada a fraigare prus in artu ca s’abba at ammuntadu sa bidda betza. S’istòria est connota ca in Tzuri betzu bi fiat una crèsia romànica antiga, de su 1291, dedicada a Santu Perdu, chi essende monumentu natzionale e pro nde sarvare sa bellesa, dd’ant isculada e, cun sa matessi perda picada, torrada a fraigare uguale a comente fiat in sa prima metade de sos annos Binti de su 1900.
S’abba de su lagu at ammuntadu monumentos archeològicos, comente nuraghes e tumbas de gigantes, e fintzas sa foresta tropicale fòssile miotzènica antiga de prus o mancu 20 milliones de annos.
Su lagu Omodeo est diventende unu logu turìsticu interessante meda pro sa bellesa de sa natura, de s’istòria de su territòriu e de sas biddas chi si ddue incarant e pro sas atividades culturales (percursos de cada genia, cunvegnos,…) e isportivas (a inghìriu de su lagu e in s’abba) chi, dae unos cantos annos, sos Comunes, Assòtzios e privados sunt cuncordende.
Su territòriu de su lagu Omodeo est in s'elencu de sos sitos de interesse comunitàriu: s’agatant fustiarbos, pìtighes, tramatzu e àteras calidades de matas; non a tesu meda bi sunt sos buscos de èlighe e chercu, molas mannas de chessa e lidone. In custu ambiente bivent pugiones meda, comente anades, sa menga, sa pudda agreste, sa puddighina de abba, astores e àteros; pisches, anfìbios e rètiles, comente sa testùina.
In sa badde de su lagu b’at unu muntone de crèsias bellas de visitare, in sas biddas e in su sartu; difatis, in vista o cuados in sa vegetatzione, cara a su lagu bi sunt novenàrios meda: Santu Serafine, Santu Micheli e Santu Iuanni de Ilartzi; Santu Antine de Sèdilo, Santu Sarbadore de Boroneddu; Santu Micheli de Tadasune; Santa Maria de Ossolo de Bidoniu; Santu Chìrigu de Ardaule; Santa Maria e Santu Nigola de Sorradile; Santu Basile de Nughedu Santa Itòria.
(MM)
