Sa canciofa spinosa de Sardigna DOP est un’erbàgiu de sa spècia Cynara scolymus L. de sa famìllia de is Asteràceas.
Su fundu (a logus si tzèrriat “gureu de canciofa”) bivit prus de unu annu, est a arraxini a rizoma, e apillonat meda. Su sètiu est allonghiau faci a susu, sa gruxi cun sa canciofa de primu arenga est a 45-70 cm.
Sa folla de su gureu est a colori birdi, cun spina e totu diferenti s’una de s’àtera (folla a faci intrea, a lobus, segada a pinnas).
Sa canciofa est a forma cònica allonghiada, prus o mancu a carcu meda, longa non prus pagu de 6 cm, sa primu folla sua (sa de asuba) est a colori birdi cun sfumaduras biaitas-moritas, est manna e allonghiada e acabbat a spina groga, sa folla de intru est a colori de palla cun benaduras biaitas; sa cima tirat de 10 a 40 cm e grussa 1-3,5 cm, pagu fibrosa, moddi e bella a papai.
Sa canciofa spinosa sarda depit portai fragu forti de gureu e de frori. sabori corposu, e ddi depit bessiri impari su marigosu e su durci po mori de is polifenòlicus e cinarina. Su tanninu si depit intendi pagu sendi ca est armudiau de su durci e de su marigosu.
Cunsiderendi sa sustàntzia frisca, depit teni carboidratus non prus pagu de 2,5 g asuba de 100 g, polifenolus non prus pagu de 50 mg in 100 g, su sòdiu non de prus de 0,125 g asuba de 100 g, su ferru non prus pagu de 0,45 mg asuba de 100 g.
Segundu su Disciplinari de produtzioni, sa canciofa spinosa de Sardigna si depit prantai in sa Provìntzia de Aristanis in su sartu de is comunus de Arborea, Aristanis, Arriora, Arcidanu, Boàtiri, Bauladu, Bosa, Cùglieri, Flussio, Magumadas, Marrùbiu, Milis, Mòguru, Narabuia, Nurachi, Ollastra, Prammas, Santa Justa, Santeru, Siamajore, Sèneghe, Sennarìolo, Simaghis, Terraba, Tramatza, Uras, Tzeddiani, Zrofolliu
CROSIDADIS LINGUÌSTICAS
M.L.Wagner in su Ditzionàriu Etimològicu suu fait arribai:
- su fueddu ‘canciofa’ de su cadalanu ‘carxofa’ o de s’aragunesu ‘garchofa’,
- su fueddu ‘cima’ de su latinu CIMA.
M.Pittau in su Vocabolàriu suu ndi fait arribai su fueddu ‘arenga’, ma non ndi est seguru, de su cadalanu ‘arreng(l)ar’ in italianu ‘allineare’.