Su nùmene de ghennàrgiu benit dae su làtinu Januarius chi cheret nàrrere mese dedicadu a Gianu, unu deus romanu chi teniat duas caras: una abbaidaiat a in antis, a su tempus benidore e s’àtera abbaidaiat a palas, a su tempus coladu. Custu deus fiat cunsideradu amparu e agiudu pro cale si siat incomintzu e mudadura. E duncas, si chircaiat s’amparu a s’incomintzu de s’annu, sentza ismentigare s’annu apena coladu.
Su nùmene de freàrgiu est acapiadu, su matessi, a unu faeddu latinu, a su verbu februare chi cheret nàrrere ‘purificare o pònnere rimèdiu a sos errores’. In custu mese dedicadu a su deus etruscu Februus e a sa dea romana Febris (chi torrant cun su nùmene e su verbu) si faghiant ritos e festas de purificatzione. A dies de oe, in su calendàriu de sas tzelebratziones cristianas afestamus Santa Maria de candelas, chi est su matessi una ricurrèntzia ‘de purificatzione’.
A primu su calendàriu fiat de deghe meses ebbia, ghennàrgiu e freàrgiu ddos ant agiuntos a pustis.
S'etimologia de su faeddu martzu est acapiada a Martius, su primu mese de s’annu de su calendàriu romanu antigu. Custu mese fiat dedicadu a su deus Marte (in latinu Mars, Martis), chi fiat cunsideradu su babbu de Ròmolu e fintzas sa divinidade protetora de sos frutos de beranu e su deus de sa gherra.
(MM)
